Reklama
Tungi suhbat (1-qism)
Najib MAHFUZ
Hatto ziyoli kishilar ham uni ko`chada uchratib qolsalar, ortidan havas bilan qarab qolishar, go`yo sahro sayyohining ko`ziga muzdek zilol buloq ko`ringani kabi nigohini uzishga kuch topolmas edi. Uning eri tasbeh, tamaki va gul kabi mayda-chuydalar sotish bilan shug`ullanardi. Turmush o`rtog`i vafot etganida Ummu Abbos hali qirqqayam kirmagan edi: huzurli yosh, qo`shnilarning fikricha, ayol benuqsonlik cho`qqisini zabt etgan, uning vujudi, nafis terisidan kishini maftun etadigan o`ziga xos ifor anqib turadi... Buning ustiga Ummu Abbosga mol-mulk meros qoldi, eridan so`ng u uy-joy sohibasiga aylandi. To`g`ri, uy bir oz nurab qolgan, ammo to`rt qavatli, pastki qavatda esa uchta do`koncha joylashgan. Bu mahalla kishilarining ko`pchiligi qashshoq edi, shuning uchun tul qolgan Ummu Abbos ularning ko`ziga totli shirinlik bo`lakchasidek ko`rinar, aksar erkaklar uni o`z ayoli sifatida ko`rishni xohlashardi. Ammo taqdir boshqacharoq farmoyish berdi: Ummu Abbosning xayolini band qilgan odam hech kimning diqqatini tortmaydigan Husayn aravakash bo`lib chiqdi, uyam mayliku-ya, Husayn hatto aravachaniyam ijaraga olgan edi. U o`ttiz yoshlardagi davangirday odam edi. O`zining qo`pol va mushtumzo`rligi bilan dong taratgan Husayn bahona topilishi bilan, ba`zan esa hech bir vaj-korsonsiz mushtlashishga hamisha tayyor turardi. Mahallada yoshu qari undan qo`rqishar, hech kim bu odamga ro`para bo`lishni istamasdi. Shunday sohibjamol qanday qilib uning tuzog`iga ilinganiga hech kim tushunmadi. Qo`shnilar ayoldan ranjidilar, g`iybatini qildilar va uning tutgan yo`lini noto`g`ri deb baholadilar. So`ng og`ir xo`rsinganlaricha:
– Sho`rlik ayol! Bechoragina o`g`li Abbos!.. – dedilar achinib.
Abbos ayolning birinchi eridan bo`lgan farzandi. U yigirma yoshlardagi o`ta samimiy, ammo tentaknamo fe`lli o`spirin bo`lib, dudog`idan doimo bolalarcha tabassum arimaydi. Xayolchan ko`zlarida esa sirli ifoda balqib turadi. Hali yosh ekaniga qaramay soqol-mo`ylov qo`ygan, ularni erinmay parvarishlab o`stirardi. U ta`lim olish uchun boshlang`ich sinfga borganida alifboning birorta ham harfini eslab qololmagan. Natija ma`lum, butunlay savodsiz edi. Otasi o`g`li hayotda yo`lini topishiga ko`maklashish maqsadida uyning birinchi qavatida shirinliklar, no`xat va pista sotadigan do`koncha ochib bergan. To`g`ri, Abbos shirinliklarni oz-moz sotib ham turardi, biroq aksariyatini bolalarga tekin tarqatardi. Onasi Husayn aravakashga turmushga chiqqanida u bir necha kun qaergadir yo`qolib qoldi. Qaytganida esa qo`shnilar undan ahvol so`rasalar, ta`na aralash bosh chayqab:
– Boshqa odamni otamning o`rnida ko`rolmayman, onamning bu ishi yaxshimas, – dedi.
Tentakligi tutib qolganida bo`lsa yuqoriga — onasining derazasiga qarab baland ovozda qichqirardi:
– Olloh gunohingizni afv etsin, Ummu Abbos !
Ilgarilari kech tushishi bilan u o`zining galabeyini echib, och ko`k rangli kostyumini kiyar, soqol va mo`ylovini hafsala bilan silliqlab tarar, boshiga popukli hojido`ppisini qo`ndirib, qo`liga hassasini olardi-da, do`konchani qulflab, sayr qilib kelgani jo`nardi. U yo`lida uchragan har bir odam bilan quyuq so`rashardi. Og`ziga qand bo`lagini solib olib, deyarli butun kecha davomida behad baxtiyor ko`rinishda tentib yurardi. Onasi turmushga chiqqanidan keyin ham bu odatini o`zgartirmadi, ammo do`konchaga butunlay ko`chib o`tdi. Onasi o`g`lining o`jarligini bilgani uchun bunga qarshilik qilmadi. Tungi sayohatlari paytida o`g`li biron noxushlikka duchor bo`lishi mumkinligidan Ummu Abbos qo`rqmasdi, hamisha farishtalar o`g`limni asraydi, deya ta`kidlardi.
Husayn kunlarning birida do`konchaga kirib keldi. Abbos kutilmagan mehmonga tik boqib, ovozini ko`tarib ochiqchasiga dedi:
– Chiqib ket, seni ko`rishni istamayman!
– Axir men o`gay bo`lsa ham sening otangman-ku! – dedi Husayn g`azabi qaynab tutaqqanicha.
Odamlar janjal avj olib ketmasidan ularni ajratishga oshiqishdi. Husaynni tinchlantirishga urinib, o`spirinni himoya qilishdi. Ummu Abbos bu holdan juda ranjidi, ohu ko`zlarida yosh yaltiradi. Chunki Abbos uning yagona farzandi edi. Shu bilan birga Abbosning chiroyli yuzi onasiga juda o`xshab ketardi. Onasi esa uni haddan ortiq yaxshi ko`rardi.
Husayn uylanganidan so`ng yanada qo`pol va jahldor bo`lib qoldi. U ulfatlarini tez-tez mehmonga chorlab turar, ular bilan xurmachasidan toshgunicha ichardi. Oyog`ida zo`rg`a tik turib, xunuk ovozini baralla qo`yib qo`shiq aytardi.
Abbos uni bunday yovvoyi holatda ko`rib, do`konidan ko`chaga chiqar, tepaga, onasining derazasiga qarata baland ovozda har doimgiday qichqirardi:
– Olloh gunohlaringizni afv etsin, Ummu Abbos!
Davomi 2-qismda..
Hatto ziyoli kishilar ham uni ko`chada uchratib qolsalar, ortidan havas bilan qarab qolishar, go`yo sahro sayyohining ko`ziga muzdek zilol buloq ko`ringani kabi nigohini uzishga kuch topolmas edi. Uning eri tasbeh, tamaki va gul kabi mayda-chuydalar sotish bilan shug`ullanardi. Turmush o`rtog`i vafot etganida Ummu Abbos hali qirqqayam kirmagan edi: huzurli yosh, qo`shnilarning fikricha, ayol benuqsonlik cho`qqisini zabt etgan, uning vujudi, nafis terisidan kishini maftun etadigan o`ziga xos ifor anqib turadi... Buning ustiga Ummu Abbosga mol-mulk meros qoldi, eridan so`ng u uy-joy sohibasiga aylandi. To`g`ri, uy bir oz nurab qolgan, ammo to`rt qavatli, pastki qavatda esa uchta do`koncha joylashgan. Bu mahalla kishilarining ko`pchiligi qashshoq edi, shuning uchun tul qolgan Ummu Abbos ularning ko`ziga totli shirinlik bo`lakchasidek ko`rinar, aksar erkaklar uni o`z ayoli sifatida ko`rishni xohlashardi. Ammo taqdir boshqacharoq farmoyish berdi: Ummu Abbosning xayolini band qilgan odam hech kimning diqqatini tortmaydigan Husayn aravakash bo`lib chiqdi, uyam mayliku-ya, Husayn hatto aravachaniyam ijaraga olgan edi. U o`ttiz yoshlardagi davangirday odam edi. O`zining qo`pol va mushtumzo`rligi bilan dong taratgan Husayn bahona topilishi bilan, ba`zan esa hech bir vaj-korsonsiz mushtlashishga hamisha tayyor turardi. Mahallada yoshu qari undan qo`rqishar, hech kim bu odamga ro`para bo`lishni istamasdi. Shunday sohibjamol qanday qilib uning tuzog`iga ilinganiga hech kim tushunmadi. Qo`shnilar ayoldan ranjidilar, g`iybatini qildilar va uning tutgan yo`lini noto`g`ri deb baholadilar. So`ng og`ir xo`rsinganlaricha:
– Sho`rlik ayol! Bechoragina o`g`li Abbos!.. – dedilar achinib.
Abbos ayolning birinchi eridan bo`lgan farzandi. U yigirma yoshlardagi o`ta samimiy, ammo tentaknamo fe`lli o`spirin bo`lib, dudog`idan doimo bolalarcha tabassum arimaydi. Xayolchan ko`zlarida esa sirli ifoda balqib turadi. Hali yosh ekaniga qaramay soqol-mo`ylov qo`ygan, ularni erinmay parvarishlab o`stirardi. U ta`lim olish uchun boshlang`ich sinfga borganida alifboning birorta ham harfini eslab qololmagan. Natija ma`lum, butunlay savodsiz edi. Otasi o`g`li hayotda yo`lini topishiga ko`maklashish maqsadida uyning birinchi qavatida shirinliklar, no`xat va pista sotadigan do`koncha ochib bergan. To`g`ri, Abbos shirinliklarni oz-moz sotib ham turardi, biroq aksariyatini bolalarga tekin tarqatardi. Onasi Husayn aravakashga turmushga chiqqanida u bir necha kun qaergadir yo`qolib qoldi. Qaytganida esa qo`shnilar undan ahvol so`rasalar, ta`na aralash bosh chayqab:
– Boshqa odamni otamning o`rnida ko`rolmayman, onamning bu ishi yaxshimas, – dedi.
Tentakligi tutib qolganida bo`lsa yuqoriga — onasining derazasiga qarab baland ovozda qichqirardi:
– Olloh gunohingizni afv etsin, Ummu Abbos !
Ilgarilari kech tushishi bilan u o`zining galabeyini echib, och ko`k rangli kostyumini kiyar, soqol va mo`ylovini hafsala bilan silliqlab tarar, boshiga popukli hojido`ppisini qo`ndirib, qo`liga hassasini olardi-da, do`konchani qulflab, sayr qilib kelgani jo`nardi. U yo`lida uchragan har bir odam bilan quyuq so`rashardi. Og`ziga qand bo`lagini solib olib, deyarli butun kecha davomida behad baxtiyor ko`rinishda tentib yurardi. Onasi turmushga chiqqanidan keyin ham bu odatini o`zgartirmadi, ammo do`konchaga butunlay ko`chib o`tdi. Onasi o`g`lining o`jarligini bilgani uchun bunga qarshilik qilmadi. Tungi sayohatlari paytida o`g`li biron noxushlikka duchor bo`lishi mumkinligidan Ummu Abbos qo`rqmasdi, hamisha farishtalar o`g`limni asraydi, deya ta`kidlardi.
Husayn kunlarning birida do`konchaga kirib keldi. Abbos kutilmagan mehmonga tik boqib, ovozini ko`tarib ochiqchasiga dedi:
– Chiqib ket, seni ko`rishni istamayman!
– Axir men o`gay bo`lsa ham sening otangman-ku! – dedi Husayn g`azabi qaynab tutaqqanicha.
Odamlar janjal avj olib ketmasidan ularni ajratishga oshiqishdi. Husaynni tinchlantirishga urinib, o`spirinni himoya qilishdi. Ummu Abbos bu holdan juda ranjidi, ohu ko`zlarida yosh yaltiradi. Chunki Abbos uning yagona farzandi edi. Shu bilan birga Abbosning chiroyli yuzi onasiga juda o`xshab ketardi. Onasi esa uni haddan ortiq yaxshi ko`rardi.
Husayn uylanganidan so`ng yanada qo`pol va jahldor bo`lib qoldi. U ulfatlarini tez-tez mehmonga chorlab turar, ular bilan xurmachasidan toshgunicha ichardi. Oyog`ida zo`rg`a tik turib, xunuk ovozini baralla qo`yib qo`shiq aytardi.
Abbos uni bunday yovvoyi holatda ko`rib, do`konidan ko`chaga chiqar, tepaga, onasining derazasiga qarata baland ovozda har doimgiday qichqirardi:
– Olloh gunohlaringizni afv etsin, Ummu Abbos!
Davomi 2-qismda..
Maqola haqida
Ijtimoiy tarmoqlarda ulashing:
Mavzuga doir
Tuhmat kasri (ayanchli hikoya)
O'shanda ayni yoz edi. Ertalab uy yumushlarini bajarib bo'lgach, bolalarimni bog'chaga qo'ydimda, xarid qilish maqsadida bozorga yo'l oldim. Bozorga borib sumkamni kovlasam, karmon yo'q. Yuragim shuv etib ketdi. Biron kishi o'g'irlab oldimikan, axir ertalab uydan chiqayotganimda sumkamda turgandiku. Kim olgan bo'lishi mumkin, deya sumkani yana titkilay boshladim. Yo'lda tushib qolgandir deya yurgan yo'limdan ortimga qaytdim. Yo'limda uchragan bir-ikki kishidan so'radim. Yo'q. "Esizgina, 30000...
0 / 5
