Bir kuni garchand Ummu Abbosning derazasi yopiq bo`lsa-da, uning xonasidan ko`chaga shovqin-suron va xirillagan qichqiriqlar eshitildi:
– Bu uyda men xo`jayinman, hamma narsa menga tegishli!
Ilgarilari hamma faqat hurmat va muhabbat bilan qaragan ayolga haqorat va po`pisalar dovuli yog`ilayotganini eshitgan qo`shnilar bir-biridan:
– Nima gap? – deb so`radilar.
– Husayn bunchalar g`azabda ekanining sababi pulga borib taqaladi, – javob berdi shu erda yashovchilardan biri. – Axir ularning yagona daromadi — bino ijarasidan yig`iladigan pullar. Uy esa ayolga tegishli.
Oldinlari Ummu Abbos oq rangli uzun yopinchig`ini elkasiga tashlab ko`cha aylanishga chiqar, tevarakdagi odamlarga viqor to`la nigohlari bilan boqib o`tardi. Biroq u endi hatto qo`shnilar bilan so`rashgani ham uydan chiqmay qo`ydi.
Husayn do`q-po`pisa bilan xotinidan pul undirishda davom etardi, ammo u bunga qanoatlanmasdan bir kuni mast holda Abbosning do`koniga tushdi. Ovozini ko`tarib, bad fe`lini namoyish qila boshladi:
– Hoy, etimcha! O`lib ketgan otangdan senga hech bo`lmasa biron chaqa meros qolgandir-a? Yaxshilikcha ayt, pullaring qaerda?
Abbos unga hatto o`girilib ham qaramadi, go`yoki yon-verida kimsa yo`qday. Hamisha do`koncha oldida o`ynab yuradigan bolakaylar bo`lsa tumtaraqay bo`lib qochib qolishdi.
– Yo sen ham barcha shu uyda yashovchi kishilar singari ijara puli to`la yoki bu erdan qorangni o`chir! – yigitga baqira boshladi Husayn.
Shunda sut sotuvchi Bayyumi uni tinchlantirish uchun yordamga oshiqdi. Xudo asrasin-u, tag`in bu odam jahl ustida biron gunoh ish qilib qo`ymasin. Shu sabab unga yaxshi gapirib do`kondan olib chiqib ketdi. Ammo Husayn haliyam tili tutilganicha Bayyumining yuziga so`lak sachratib, do`konga qarab baqirishda davom etardi:
– Tentak, yaramas, haromi!
Kechki payt Abbos yuzidagi hech o`zgarmaydigan beozor ifoda bilan o`zi uchun odatga aylangan sayrga yo`l oldi. Yo`lida uchraganlarga yoqimli jilmayib, iliq so`zlar bilan so`rashib o`tardi. Husayn tag`in xotiniga po`pisa qilishga jon-jahdi bilan kirishdi. U xotinidan uy va do`konlarni o`z nomiga o`tkazishni talab qilayotgandi. Nizo borgan sari alanga olar, janjal butun mahallaga ovoza bo`lgandi. Ba`zilar ayolga ma`nan ko`makka intildilar. Ummu Abbos qo`shnilarga achchiq qismatidan nolib yig`ladi. Rahmdil kishilar Husayn bilan o`rtasiga tushmoqchi ham bo`ldilar, biroq er-xotinning o`rtasiga esini egan tushadi deb o`yladilarmi, har qalay niyatlarini amalga oshirmadilar — Husaynning qahridan qo`rqishdi. Axir u yaqindagina qo`shnisi Karmallning adabini bergandi. Chunki u Ummu Abbos bergan pullarni o`g`liga etkazishga ko`maklashgan edi. Abbosga pul bergani uchun yarim tunda baxtiqaro ayolga kaltak yog`ildi, eng beadab so`kishlar bilan haqoratlandi. Bechora yig`lay-yig`lay bunday yashashda davom etish mumkin emas, degan qarorga keldi...
Tongotar sukunatini dahshatli chinqiriq ovozi tilka-pora qildi. Shirin uyquda yotgan odamlar qichqiriq qaerdan kelganini bilish uchun deraza tavaqalarini lang ochdilar. Ko`plar o`sha joyga borishga otlandilar. Tunchiroq yorug`ida bangixona oldida qo`rquvdan qaltirab turgan sut sotuvchi Bayyumini ko`rdilar. U mahallada hammadan oldin uyg`onar, hali tong yorishmasidan idishini ko`tarib sutga chiqardi. Bu odam nega bunchalar qo`rqdi ekan? Qarasalar, undan sal narida Husayn yotardi. Boshining ostida qon halqob bo`lib to`planib qolgandi. Tanasi xuddi qopday cho`zilib harakatsiz dumalab yotardi.
Butun mahalla g`alayonga keldi. Darhol polisiyachilar etib kelishib, tergov boshladilar. Tergovchilar ishni sinchiklab o`rganishar, har bir gumonni tekshirishardi. Birinchi bo`lib Karmallni chaqirishdi. Chunki u Husaynning haqoratlari qurboni bo`lgan oxirgi odam edi. Keyin marhumning o`nga yaqin do`st-ulfatlari, so`ng adovatda bo`lgan kishilari, Ummu Abbos, ijarada turganlar, sutchi Bayyumining o`zini ham so`roq qildilar. Ammo ularning hammasi butunlay aybsiz ekanliklarini isbotlashning uddasidan chiqishdi. Hatto Abbosni ham tergovga chaqirishdi. Yigit jinoyat yuz bergan vaqtda qaerda bo`lgani haqidagi savolga go`llik bilan jilmayib, javob berdi:
– Xizr bilan.
Tergovchi Xizr kimligi bilan qiziqib qoldi.
– Nahotki yo`lini yo`qotganlarning homiysi bo`lgan hazrati Xizr haqida eshitmagansiz?! – dedi u g`oyat ahmoqona iljayib.
Odamlar Abbosning tungi sayrlari haqida bilishardi, u odatda sandiroqlaydigan joylar, uning bir oz tentakligi xususida guvohlik berdilar. Shuning uchun ham uni qotillik aloqador deb bo`lmaydi.
Ish boshi berk ko`chaga kirib qoldi, jinoyat ochilmadi. Bitta xulosa aniq bo`ldi: Husaynning boshi qandaydir o`tkir buyum bilan yorilgan, natija esa o`lim bilan tugagan. To`g`risini aytganda, marhumga hech kim achinmadi, faqat odamlar bir-biridan qotil kimligini surishtirishdi. Bu hodisa ancha vaqtgacha qo`shnilarning suhbatlarida asosiy mavzuligicha qoldi.
Davomi 3-qismda..